Nhiều bãi biển đang bị "bức tử" vì nước thải từ các ao hồ nuôi tôm.

Nước thải hồ tôm đang đi về đâu?

Tại một số khu vực nuôi tôm trên địa bàn thôn Song Long, xã Cổ Đạm, tỉnh Hà Tĩnh, dòng nước đen ngòm, đặc quánh, bốc mùi hôi thối nồng nặc chảy từ các ao nuôi, len lỏi rồi đổ thẳng ra biển. Dọc theo con mương dẫn nước, lớp bùn đen kịt đóng dày thành từng mảng lớn, khiến không khí ở khu vực này luôn ngột ngạt, khó chịu...

Ông Nguyễn Quốc Toản - người dân ở xã Cổ Đạm, tỉnh Hà Tĩnh bức xúc nói: “Mỗi khi các hồ nuôi xả là dòng nước đen ngòm chảy ra mương, rồi ra biển. Mùi hôi thối bốc lên nồng nặc, chúng tôi rất lo lắng cho sức khỏe”.

Dòng nước đen ngòm chảy ra, khiến nước biển đổi màu.

Theo tìm hiểu của nhóm phóng viên, dòng nước thải này bắt nguồn từ hai cơ sở nuôi tôm trên địa bàn là Công ty Cổ phần Thủy sản Thông Thuận và Hợp tác xã Thái Minh Thùy.

Anh Nguyễn Văn Thương - Hợp tác xã Thái Minh Thùy (xã Cổ Đạm) thừa nhận: “Việc hệ thống thu gom, xử lý nước thải của cơ sở chưa đáp ứng yêu cầu. Và với điều kiện hạ tầng hiện tại, việc khắc phục và xử lý triệt để ô nhiễm môi trường gặp rất nhiều khó khăn”.

Hồ nuôi tôm của HTX Thái Minh Thùy.

Còn tại xã Yên Hòa, nhiều năm nay, dọc theo kênh dẫn nước của các hồ nuôi tôm trước khi chảy ra biển, lớp bùn đen dày đặc, đóng thành từng mảng lớn, bám chặt vào lòng mương và hai bên bờ. Rong rêu, xác tảo và chất thải hữu cơ phân hủy nổi lềnh bềnh, tạo thành những vệt loang lổ kéo dài. Tình trạng này đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt, đời sống và sức khỏe của người dân trên địa bàn.

Anh Nguyễn Văn Hạnh - người dân xã Yên Hòa cho hay: “Trước đây, kênh mương còn trong, giờ thì bùn đen đóng dày, ô nhiễm nghiêm trọng, ruồi muỗi nhiều. Chúng tôi đề nghị các cơ quan chức năng xử lý triệt để, chứ không phải phạt cho có rồi đâu lại vào đó”.

Cận cảnh những dòng nước đen ngòm dọc một số kênh mương xã Yên Hòa trước khi chảy ra biển.

Không riêng xã Cổ Đạm, xã Yên Hòa, mà tình trạng này cũng xảy ra tại nhiều ao hồ nuôi tôm trên địa bàn Hà Tĩnh. Người dân sống gần các hồ nuôi tôm luôn trong tình trạng ngột ngạt vì mùi xú uế. Theo quy định, trước khi xả thải, các hồ nuôi tôm phải xử lý qua bể lắng, lọc, khi đảm bảo các chỉ số an toàn mới thải ra môi trường. Nhưng trên thực tế, gần như nước thải chảy trực tiếp qua các kênh mương rồi chảy thẳng ra biển, chứ không được xử lý đúng theo quy định. Không chỉ ô nhiễm không khí, nguồn nước, ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của người dân, mà tình trạng này còn gây ra nhiều hệ lụy.

Ông Đặng Hữu Bình - Trưởng phòng Môi trường, Sở NN&MT Hà Tĩnh cho biết: “Qua kiểm tra của lực lượng chức năng cho thấy, nhiều cơ sở nuôi trồng thủy sản trên địa bàn Hà Tĩnh chưa chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường. Đặc biệt, một số đơn vị chưa hoàn thiện đầy đủ giấy phép môi trường trước khi đi vào hoạt động, không đầu tư hệ thống thu gom, xử lý chất thải theo quy định. Việc xả thải trực tiếp ra môi trường không chỉ gây ô nhiễm mà còn ảnh hưởng đến các ao nuôi khác và khu vực xung quanh”.

Nuôi tôm tự phát - “bỏ quên” giấy phép môi trường

Theo Nghị định số 45/2022 ngày 07/7/2022 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, các cơ sở nuôi tôm phải hoàn thiện đầy đủ hồ sơ, thủ tục về đánh giá tác động môi trường và được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép trước khi chính thức đi vào hoạt động. Tuy nhiên, trên thực tế, quy định này đang bị không ít cơ sở nuôi trồng thủy sản trên địa bàn Hà Tĩnh xem nhẹ, thậm chí phớt lờ.

Trường hợp của Công ty Cổ phần Đô thị và Xây dựng Đại Thành, tại xã Yên Hòa là một ví dụ. Đơn vị này triển khai nuôi tôm trên cát khi chưa hoàn thiện giấy phép môi trường theo quy định, nên Sở NN&MT Hà Tĩnh vừa ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính với số tiền 320 triệu đồng.

Ông Thân Văn Thành - Công ty Cổ phần Đô thị và Xây dựng Đại Thành cho biết: “Sau khi được lực lượng chức năng kiểm tra, chúng tôi đã nhận thức rõ những vi phạm của đơn vị và nghiêm túc chấp hành quyết định xử phạt. Thời gian qua, do gặp một số khó khăn nên doanh nghiệp chưa hoàn thiện giấy phép môi trường theo quy định. Hiện nay, công ty đang khẩn trương phối hợp với đơn vị tư vấn để sớm hoàn tất các thủ tục cần thiết”.

Trung tâm Quan trắc tài nguyên và môi trường (Sở NN&MT Hà Tĩnh) kiểm tra chất lượng nước biển ở bãi biển xã Yên Hòa, tỉnh Hà Tĩnh.

Chưa có giấy phép môi trường, nhưng vẫn ngang nhiên hoạt động, không chỉ xảy ra ở một vài trường hợp riêng lẻ, mà đang diễn ra tại nhiều ao hồ nuôi tôm trên địa bàn Hà Tĩnh. Đáng báo động hơn, nhiều hồ nuôi tôm hoạt động mang tính tự phát, tồn tại “3 không”: không được cấp phép hoạt động, không có giấy phép môi trường và không có hệ thống xử lý nước thải đạt chuẩn.

Đơn cử, năm 2014, sau khi mua lại một phần diện tích đất nông nghiệp của người dân trên địa bàn, ông Phan Xuân Hồng ở xã Yên Hòa đã xây dựng 6 hồ nuôi tôm với diện tích 1,5 ha. Hoạt động hơn 10 năm nay, nhưng cơ sở này vẫn chưa được cơ quan chức năng cấp phép. Trong thời gian đó, nước thải từ quá trình nuôi tôm liên tục xả ra môi trường mà không được xử lý đúng quy trình, gây ảnh hưởng trực tiếp đến khu dân cư xung quanh.

Ông Phan Xuân Hồng - chủ hồ nuôi tôm ở xã Yên Hòa thừa nhận: “Trước đây tôi mua lại của người dân nhà 1 sào, 2 sào để xây dựng các ao hồ nuôi tôm. Vì tự phát nên đến nay cơ sở vẫn chưa có các hồ sơ thủ tục theo quy định của pháp luật”.

Hồ nuôi tôm tự phát của ông Phan Xuân Hồng ở xã Yên Hòa.

Thực trạng này không chỉ phản ánh những hạn chế trong chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường của một số doanh nghiệp, cá nhân, mà còn cho thấy những bất cập trong công tác quản lý, kiểm tra và xử lý vi phạm của các cấp, các ngành và chính quyền địa phương liên quan.

Ông Hoàng Văn Linh - Phó Chủ tịch UBND xã Yên Hòa cho biết: "Trên địa bàn hiện có 16/32 hồ nuôi tôm tự phát, chưa được cơ quan chức năng cấp phép. Việc nuôi mang tính phong trào, thiếu quản lý, khi bỏ hoang các hồ nuôi còn tồn dư hóa chất, phát sinh muỗi, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Thời gian tới, địa phương sẽ làm việc với các đơn vị liên quan để có hướng xử lý phù hợp".

Ông Hoàng Văn Linh – Phó Chủ tịch UBND xã Yên Hòa trao đổi với phóng viên Báo & Phát thanh, truyền hình Hà Tĩnh.

Theo lãnh đạo Sở NN&MT, hiện ngành đang tiếp tục đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát hoạt động của các cơ sở nuôi tôm; đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng liên quan để kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.

Ông Đặng Hữu Bình - Trưởng phòng Môi trường, Sở NN&MT Hà Tĩnh cho biết thêm: “Thời gian tới, Sở sẽ phối hợp với địa phương tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn các cơ sở nuôi trồng thủy sản thực hiện nghiêm quy định bảo vệ môi trường, nhất là xử lý nước thải đạt chuẩn trước khi xả thải. Đồng thời rà soát, hoàn thiện công trình môi trường để xem xét cấp phép; hướng dẫn các cơ sở tăng cường tuần hoàn, tái sử dụng nước. Với các cơ sở nuôi tự phát, sẽ phối hợp địa phương tìm hướng xử lý phù hợp”.

Cận cảnh một số hồ nuôi tôm bỏ hoang sau quá trình nuôi.

Phát triển nuôi trồng thủy sản, nâng cao thu nhập cho người dân là cần thiết, nhưng không thể đánh đổi bằng môi trường sống và sức khỏe của Nhân dân. Nếu không sớm siết chặt quản lý, chấn chỉnh hoạt động xả thải và xử lý dứt điểm các vi phạm, hệ lụy ô nhiễm sẽ còn tiếp diễn. Để giải bài toán này, không chỉ trách nhiệm của các doanh nghiệp, hộ nuôi tôm, mà còn của cả các cấp chính quyền và cơ quan chức năng trong việc bảo vệ môi trường, vì lợi ích lâu dài của cộng đồng.

Trọng Thái