Theo các chuyên gia tài chính – ngân hàng, nguyên nhân cốt lõi khiến lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại tăng nằm ở sự mất cân đối giữa tăng trưởng tín dụng và huy động vốn. Thời gian qua, tín dụng tăng trưởng khá mạnh để đáp ứng nhu cầu đầu tư, tiêu dùng, trong khi huy động vốn từ dân cư và tổ chức kinh tế tăng chậm hơn. Riêng năm 2025, tín dụng toàn hệ thống được dự báo tăng khoảng 20%, trong khi huy động vốn chỉ tăng quanh mức 15%.

Lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại gia tăng dịp cuối năm.

Tại Hà Tĩnh, ước đến ngày 31/12/2025, tổng nguồn vốn huy động của ngành ngân hàng ước đạt 125.995 tỷ đồng, trong khi tổng dư nợ cho vay ước đạt 126.350 tỷ đồng. Khi dư nợ vượt huy động, đặc biệt vào giai đoạn cao điểm cuối năm – thời điểm doanh nghiệp cần vốn để sản xuất, kinh doanh, tất toán công nợ và chi trả lương thưởng, áp lực thanh khoản đối với hệ thống ngân hàng ngày càng lớn.

Để đảm bảo nguồn vốn, các ngân hàng buộc phải tăng lãi suất huy động nhằm “hút” dòng tiền nhàn rỗi trong dân cư. Nhiều tháng qua, khối ngân hàng thương mại cổ phần tư nhân liên tục tăng lãi suất huy động. Đặc biệt, trong tháng 12 này, loạt ngân hàng thương mại lớn như: Agribank, VietinBank, BIDV, Vietcombank cũng đã đồng loạt tăng lãi suất tiền gửi, phát tín hiệu rõ ràng cho một chu kỳ lãi suất mới. Khi lãi suất huy động tăng, tất yếu lãi suất cho vay cũng được các "nhà băng" điều chỉnh tăng.

Thực tế cho thấy, trong năm nay, ngành ngân hàng Hà Tĩnh đã nỗ lực giữ ổn định mặt bằng lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ nền kinh tế địa phương. Do đó, đợt điều chỉnh giai đoạn cuối năm chưa thể đẩy lãi suất cho vay lên mức quá cao. Tuy nhiên, ngay cả mức tăng từ 0,5 đến hơn 1%/năm cũng đủ khiến người vay vốn cảm nhận rõ áp lực chi phí.

Nhiều gia đình vay vốn ngân hàng thương mại xây nhà lo lắng khi lãi suất tăng.

Quý II năm 2025, bà Lê Thị Cúc (xã Đồng Lộc) vay vốn trung và dài hạn để xây dựng nhà ở với lãi suất khoảng 7,8%/năm. Đến nay, mức lãi đã tăng lên khoảng 9%/năm, khiến khoản trả lãi hàng tháng của gia đình tăng thêm đáng kể. “Nếu lãi suất tiếp tục "neo cao", gia đình tôi sẽ tính đến phương án vay tiền từ người thân để trả bớt nợ ngân hàng, giảm gánh nặng tài chính” - bà Cúc chia sẻ.

Không chỉ các khoản vay tiêu dùng như: mua, xây nhà ở, mua ô tô hay trang trải chi tiêu thiết yếu bị ảnh hưởng, mà ngay cả nhóm khách hàng vay vốn phục vụ sản xuất – kinh doanh (được ưu tiên lãi suất) cũng đang phải chịu áp lực trước chi phí tăng.

Anh Trần Đình Giang (phường Thành Sen) cho biết: "Gia đình tôi vay gần 1 tỷ đồng để đầu tư kinh doanh. Đầu năm, khoản vay ngắn hạn dưới 6 tháng có lãi suất 5,4%/năm, nhưng hiện đã tăng lên 6,4%/năm. Chi phí vốn tăng buộc chúng tôi phải rà soát lại kế hoạch đầu tư, cắt giảm những khoản chi không thực sự cần thiết để đảm bảo dòng tiền”.

Với doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Hà Tĩnh, lãi suất tăng không chỉ là câu chuyện chi phí tài chính, mà còn kéo theo áp lực về giá thành sản phẩm, lợi nhuận và thu nhập người lao động.

Chi phí tăng trong khi giá bán sản phẩm không tăng đang ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của Công ty TNHH Đầu tư xây dựng Trần Châu.

Công ty TNHH Đầu tư xây dựng Trần Châu (CCN Bắc Cẩm Xuyên) chuyên sản xuất, phân phối vật liệu xây dựng công nghệ cao. Doanh nghiệp đang bước vào giai đoạn hoàn tất các đơn hàng cuối năm và chuẩn bị cho chu kỳ sản xuất mới. Tuy nhiên, việc lãi suất cho vay liên tục được điều chỉnh tăng đang tạo ra những thách thức không nhỏ đối với đơn vị.

Bà Trần Thị Thanh - Kế toán trưởng Công ty TNHH Đầu tư xây dựng Trần Châu thông tin: “Đầu năm 2025, doanh nghiệp được vay vốn lưu động ngắn hạn với lãi suất khoảng 4,6%/năm, nhưng hiện nay mức lãi đã tăng lên 6,5%/năm. Trong bối cảnh chi phí tài chính bị đội lên nhưng giá bán sản phẩm chưa thể điều chỉnh ngay, một số đơn hàng chúng tôi buộc phải chấp nhận lợi nhuận thấp, thậm chí lỗ do hợp đồng đã ký từ trước. Nếu lãi suất tiếp tục duy trì ở mức cao trong thời gian tới, doanh nghiệp sẽ phải tính toán lại toàn bộ phương án sản xuất – kinh doanh, từ việc tiết giảm chi phí, cơ cấu lại danh mục sản phẩm cho đến khả năng điều chỉnh giá bán. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh, mà còn tác động trực tiếp đến thu nhập, tiền lương và thưởng của người lao động”.

Từ nay đến tết Nguyên đán, dự báo nhu cầu vay vốn của cộng đồng doanh nghiệp tiếp tục tăng mạnh.

Từ nay đến Tết Nguyên đán, nhu cầu vay vốn của người dân và doanh nghiệp trên địa bàn Hà Tĩnh được dự báo sẽ tiếp tục tăng mạnh. Trong bối cảnh đó, bài toán đặt ra không chỉ là lãi suất cao hay thấp, mà là làm sao phân bổ tín dụng một cách hợp lý, hiệu quả, vừa đảm bảo an toàn hệ thống ngân hàng, vừa hỗ trợ tăng trưởng nền kinh tế.

Theo các chuyên gia tài chính – ngân hàng, trong bối cảnh lãi suất biến động như hiện nay, về phía người vay, việc rà soát kế hoạch tài chính, cân đối dòng tiền, hạn chế vay vốn cho những mục đích rủi ro hoặc hiệu quả thấp là điều cần thiết.

Về phía doanh nghiệp, nhất là khối doanh nghiệp nhỏ và vừa, việc nâng cao năng lực quản trị, tối ưu chi phí, đa dạng hóa nguồn vốn và chủ động thích ứng với biến động lãi suất tín dụng sẽ là “chìa khóa” duy trì ổn định chuỗi sản xuất - kinh doanh.

Trường Phúc