Nhiều vi phạm tại các địa điểm công cộng

Trong khuôn viên Bệnh viện Phục hồi chức năng Hà Tĩnh - nơi thuộc diện cấm hút thuốc hoàn toàn vẫn xuất hiện nhiều đầu lọc thuốc lá ở các vị trí khuất. Còn ở Bệnh viện Đa khoa tỉnh, hành vi hút thuốc diễn ra công khai hơn. Gần khu vực tiếp đón bệnh nhân, dù tấm biển “Cấm hút thuốc” được treo rõ ràng, một số người vẫn thản nhiên nhả khói. Một người hút thuốc thừa nhận: “Tôi biết hút ở bệnh viện là sai nhưng thấy nhiều người hút nên mình cũng mặc kệ".

Mặc dù các bệnh viện đã treo biển cấm hút thuốc nhưng tình trạng vi phạm vẫn diễn ra. Ảnh chụp tại Bệnh viện Phục hồi chức năng Hà Tĩnh.

Theo lãnh đạo các cơ sở khám chữa bệnh, công tác tuyên truyền được duy trì, biển cấm đã được đặt tại nhiều vị trí dễ quan sát nhưng người nhà và thậm chí cả bệnh nhân vẫn chưa chấp hành. Các biện pháp xử phạt theo quy định gần như không thể triển khai trong môi trường bệnh viện do cơ sở khám chữa bệnh chỉ có thẩm quyền nhắc nhở, tuyên truyền.

Cảnh người nhà ngang nhiên hút thuốc vẫn diễn ra hằng ngày ở Bệnh viện Đa khoa tỉnh.

Tình trạng tương tự có thể dễ dàng bắt gặp tại nhiều cơ quan công sở, khu vui chơi, quán cà phê. Một số cơ sở dịch vụ thẳng thắn thừa nhận “ngại” đặt biển cấm hút thuốc. Anh P.T.Q. chủ một quán cà phê tại phường Thành Sen chia sẻ: “Khách hút thuốc nhiều. Mình treo biển hay đi nhắc thì sợ họ khó chịu rồi bỏ đi chỗ khác. Kinh doanh nhỏ nên cũng khó cứng rắn".

Người dân vô tư hút thuốc lá ở các quán cà phê.

Khung pháp lý đầy đủ, thực thi vẫn bỏ ngỏ

Hệ thống pháp luật về phòng, chống tác hại thuốc lá đã được xây dựng tương đối đầy đủ. Thông tư 11/2023/TT-BYT quy định rõ các địa điểm cấm hút thuốc trong nhà, trong khuôn viên và yêu cầu bắt buộc gắn biển cấm. Tuy nhiên, việc triển khai tại cơ sở lại thiếu đồng bộ, thậm chí có nơi treo biển cho có hoặc đặt ở vị trí không dễ nhìn thấy.

Theo Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá năm 2012 và Nghị định 117/2020/NĐ-CP, mức phạt đối với hành vi hút thuốc không đúng nơi quy định là 200.000 – 500.000 đồng; cơ sở không đặt biển cấm có thể bị phạt 3 – 5 triệu đồng, một số vi phạm khác lên đến 10 triệu đồng. Thẩm quyền xử phạt được giao cho nhiều lực lượng như công an, UBND xã/phường, ngành y tế…

Tuy nhiên, theo các chuyên gia pháp lý, chính sự “chia nhỏ trách nhiệm” này lại đang tạo ra khoảng trống lớn. Luật sư Phan Văn Chiều, Giám đốc Công ty Luật TNHH Hà Châu phân tích: “Pháp luật không thiếu, thẩm quyền cũng rõ ràng. Vấn đề là không có đơn vị nào đứng ra nhận vai trò chủ trì. Khi trách nhiệm thuộc về nhiều nơi thì cuối cùng lại… không thuộc về ai. Điều này dẫn đến tình trạng đùn đẩy, né tránh”.

Chính thái độ "chấp nhận" của những người xung quanh đã khiến hành vi hút thuốc nơi công cộng diễn ra ngang nhiên. Ảnh chụp tại khuôn viên Bệnh viện Đa khoa tỉnh.

Tại Hà Tĩnh, đến nay chưa ghi nhận trường hợp nào bị xử phạt vì hút thuốc không đúng nơi quy định. Lý giải về điều này, Th.s, BS Nguyễn Chí Thanh - Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Tĩnh cho biết: “Công tác kiểm tra, xử phạt hành vi hút thuốc nơi công cộng đòi hỏi sự phối hợp liên ngành. Tuy nhiên, hiện việc phân công chưa thật sự rõ ràng. Sắp tới, ngành y tế sẽ kiến nghị UBND tỉnh giao đầu mối chủ trì, đồng thời tăng cường phối hợp giữa công an, chính quyền cơ sở và các đơn vị quản lý địa điểm công cộng".

Bên cạnh những vướng mắc trong tổ chức thực thi, ý thức của người dân vẫn là yếu tố then chốt. Nhiều người bị ảnh hưởng bởi khói thuốc nhưng ngại góp ý; trong khi người hút thuốc dễ hình thành tâm lý “thấy người khác hút thì mình cũng hút”. Sự nể nang, thiếu quyết liệt từ các cơ sở quản lý, cùng với mức phạt chưa đủ sức răn đe, khiến biển “cấm hút thuốc” ở nhiều nơi chỉ tồn tại trên… tường.

Một không gian không khói thuốc chỉ có thể hình thành khi luật pháp được thực thi nghiêm túc, trách nhiệm không bị né tránh và mỗi người hút thuốc biết dừng lại trước quyền được hít thở không khí trong lành của cộng đồng.

Video: Khói thuốc vẫn xuất hiện ở nhiều khu vực công cộng.

Phong Trần