Giáo viên ở Hà Tĩnh sử dụng công nghệ vào giảng dạy.

Từ truyền thống hiếu học đến hành trình số hóa giáo dục

Gần 80 năm trước, người dân Hà Tĩnh nô nức học chữ để biết đọc, biết viết. Hôm nay, tinh thần ấy trở lại nhưng hoàn toàn mới: học công nghệ để thích ứng thời đại số.

Từ đầu năm 2025, khi Sở GD&ĐT Hà Tĩnh phát động phong trào “Bình dân học vụ số” tại Trường THPT Cẩm Bình, ngọn lửa học tập lan nhanh khắp hệ thống giáo dục toàn tỉnh. Mỗi thầy cô được xem như người truyền lửa số, mỗi học sinh là công dân số trong hành trình không để ai bị bỏ lại phía sau.

Ông Nguyễn Hồng Cường – Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Tĩnh cho biết, không dừng ở khẩu hiệu, ngành Giáo dục cụ thể hóa phong trào bằng kế hoạch gắn “Bình dân học vụ số” với “Học tập số”, đưa chuyển đổi số trở thành tiêu chí đổi mới toàn ngành.

“Ngày xưa chúng ta học để đọc, viết; nay học để sử dụng công nghệ, xử lý dữ liệu. Nhưng tinh thần học tập suốt đời thì không đổi”, lãnh đạo Sở GD&ĐT nhấn mạnh.

Với nền dữ liệu đồng bộ từ mầm non đến THPT, Hà Tĩnh đã hoàn thiện hồ sơ hơn 10.000 cán bộ, giáo viên và gần 300.000 học sinh. Điểm số, kế hoạch giảng dạy, thu chi được số hóa và liên thông với Bộ GD&ĐT. Những trường học thông minh dần hình thành với bảng tương tác, lớp học ảo, học liệu mở và cả không gian Metaverse hỗ trợ bài giảng.

Hàng chục hội thảo, tập huấn được tổ chức để trang bị kỹ năng công dân số, bảo mật dữ liệu, thiết kế bài giảng e-learning cho hàng nghìn giáo viên. Chỉ sau vài tháng phát động, toàn tỉnh có 100% cán bộ quản lý dùng chữ ký số, 100% học sinh đăng ký thi trực tuyến, gần 97% học phí được thanh toán không dùng tiền mặt.

Ở Trường THPT Nguyễn Đình Liễn, phong trào được ví như cuộc thi đua yêu nước thời 4.0. Thầy Nguyễn Văn Cương, Phó Hiệu trưởng, chia sẻ: “Phong trào không chỉ giúp thầy trò làm quen công nghệ mà còn đánh thức tinh thần học tập suốt đời từ giá trị cha ông ta để lại”.

Lan tỏa tinh thần học tập suốt đời qua không gian số

Từ miền núi biên giới đến vùng biển, chuyển đổi số đang len lỏi vào từng lớp học Hà Tĩnh. Học sinh vùng sâu có thể học trực tuyến, nộp bài qua phần mềm; giáo viên chia sẻ bài giảng thông qua kho học liệu chung.

Giáo viên ở Hà Tĩnh tham gia tập huấn "Bình dân học vụ số".

“Học tập số không còn là lựa chọn mà là nhu cầu thiết yếu. Quan trọng là biến công cụ số thành phương tiện học tập suốt đời”, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Nguyễn Hồng Cường nhấn mạnh.

Song song với đó, ngành Giáo dục đưa nội dung chuyển đổi số vào chương trình chính khóa và ngoại khóa; khuyến khích học sinh trở thành tuyên truyền viên số, hướng dẫn ông bà, cha mẹ sử dụng thiết bị thông minh. Nhiều em học sinh đã biết hỗ trợ gia đình thực hiện dịch vụ công trực tuyến, thanh toán online.

Tại Trường THPT Phúc Trạch (Hương Khê), thầy Dương Ngọc Cường nhìn nhận: “Nếu xưa các thế hệ đi trước xóa mù chữ, thì nay chúng ta đang xóa mù công nghệ. Phong trào giúp thầy cô làm mới chính mình mỗi ngày”.

Học sinh Phạm Khánh Huyền (lớp 8A, Trường THCS Phan Đình Phùng, Vũ Quang) hào hứng kể: “Nhờ học tập số, em hướng dẫn bố mẹ thanh toán online, làm dịch vụ công. Em thấy mình trưởng thành hơn khi giúp gia đình tiếp cận thế giới số”.

Tuy nhiên, hành trình này không ít thử thách: vùng sâu thiếu thiết bị, Internet yếu; năng lực số giữa các giáo viên chênh lệch; hạ tầng và học liệu số còn thiếu. Ông Cao Ngọc Châu, Chánh Văn phòng Sở GD&ĐT, thẳng thắn: “Chúng tôi có phần mềm, có dữ liệu, nhưng vẫn cần đường truyền mạnh và tinh thần mạnh hơn”.

Dẫu vậy, tinh thần “bình dân học vụ” vẫn cháy bền bỉ. Giáo viên trẻ kèm cặp đồng nghiệp lớn tuổi sử dụng phần mềm; học sinh góp máy tính, điện thoại cũ cho bạn khó khăn. Những việc nhỏ nhưng lay động, góp phần viết tiếp câu chuyện nhân văn của giáo dục Hà Tĩnh.

Không chỉ dừng trong khuôn viên trường học, “Bình dân học vụ số” đang dần trở thành phong trào học tập suốt đời của cộng đồng. Theo Kế hoạch 231 của tỉnh Hà Tĩnh, ngành Giáo dục giữ vai trò nòng cốt trong bồi dưỡng kỹ năng số cho cán bộ, công chức, học sinh và người dân.

Nhiều mô hình mới ra đời: trung tâm học tập cộng đồng gắn nền tảng số, thư viện điện tử mở, trường học thông minh. Các cuộc thi như “Tuần lễ học tập số”, “Thầy cô số – Học trò số” được tổ chức sôi nổi, thổi bùng tinh thần thi đua trong bối cảnh 4.0.

“Chúng tôi mong mọi người dân, dù ở độ tuổi nào, cũng có thể tiếp cận tri thức trong không gian số. Đó mới là ‘bình dân học vụ’ của thời đại mới”, thầy Nguyễn Văn Cương, Phó Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Đình Liễn chia sẻ.

Nếu bảy thập kỷ trước, người Hà Tĩnh học chữ để giành lại quyền làm người, thì hôm nay họ học công nghệ để làm chủ tương lai. Ngành Giáo dục Hà Tĩnh tiếp tục khẳng định vai trò nòng cốt trong chuyển đổi số, tiên phong trên hành trình “khai dân trí thời 4.0”, nơi học tập suốt đời trở thành giá trị bền vững của con người Hà Tĩnh.

Tiến Hiệp